Selam! Bugünkü konumuz kedilerde kan grupları ve kan bağışı yani kan transfüzyonu. Bugün sabah Aslı’nın bir tanıdığı, kedisi için yana yakıla kan bağışında bulunabilecek bir kedi arıyordu. Dün bir kişi sabah geleceğine dair söz vermiş ancak gelmemişler ve çok zor durumda kalmışlar.

Aslı bana haber verdi, sosyal medya hesaplarımdan ilan açtım, bir şekilde bulduk ama bir gerçekle de yüz yüze geldik. Kedilerimizin kan gruplarını bilmiyoruz, kimin kedisinin ne zaman hasta olacağı, ne zaman kan nakline ihtiyaç duyacağı belli değil ve bu gibi durumlarda kediler için her dakika önemli ama aynı kan grubundan bir kediyi nasıl bulacağız? Dolayısıyla, kedilerde kan grubu ve kan transfüzyonu konusunda biraz bilgilenelim istedim. Hazırsanız lets go.

(Not: Ben bir veteriner hekim değilim, konu ile ilgili yazdığım her şeyin kaynaklarını yazının sonunda bulabilirsiniz.)

Kedilerde Kan Gruplar Var Mıdır?

Evet, kedilerde de insanlardaki gibi kan grupları vardır. AB kan grubu sistemine göre kedilerde 3 farklı kan grubu vardır. A grubu, B grubu ve AB Grubu. Ayrıca bu üç kan grubu dışında 4. olarak belirlenen mik olarak adlandırılan bir kan grubu daha vardır. (1)

Bu kan gruplarının görülme sıklığı, kedilerin ırklarına ve coğrafi konumlara göre değişir.(2)

Kedilerde hangi kan gruplarının ne sıklıkta görüldüğüne dair iki çalışmadan ufak özet tablolar eklemek istiyorum. Benim için fikir verici oldu.

1- Kırma Kedilerde Kan Grubu Yüzdeleri

Tabloya göre, Avrupa’da cins olmayan (kırma) kedilerde en çok görülen kan grubu A grubu, Türkiye için de aynı şekilde. Çalışmada daha fazla ülke verisine yer verilmiş ancak ben kestim, siz tamamına buradan erişebilirsiniz.

2- Cins Kedilerde Kan Grubu Yüzdeleri

Bu çalışma da sadece cins kediler üzerinde yapılmış. Birçok farklı ırka yer vermişler, ben yine Türkiye’de daha sık olanlara göre biraz kestim, siz tamamına buradan erişebilirsiniz. Pennsylvania Üniversitesi tarafından son 15 yılda yapılan anketlere göre;

Aslı’nın arkadaşının kedisi için de A grubu kan aranıyordu o zaman da ilanı A grubu ya da siyam diye açtırmışlardı. Çoğu siyam kedisinin kan grubu A grubu çıkıyor diye, teyidini de görmüş olduk. Yani zaten kedilerin genel olarak çoğunluğu A grubu ancak bazı ırklarda daha da yoğun demek ki. Peki, kendi kedimizin kan grubunu nasıl öğreneceğiz, bir de ona bakalım.

Kedilerde Kan Grubu Nasıl Belirlenir?

Kedilerde kan grubunu belirleyebilmek için hem hızlı testler var hem de veteriner hekiminiz kendisi analiz edebilir ya da bir laboratuvara analiz için gönderebilir.

Hızlı Testler

A grubu bir kedinin testi

Kedilerde kan gruplarının belirlenmesi için hızlı testler mevcut. Hatta bir veteriner hekim, kedilerde kan grubu belirlemede kullanılan bu hızlı testin çalışmasını gösteren 3 dakikalık bir video eklemiş YouTube’a. Linkini buraya bırakıyorum. Birkaç damla kanla, birkaç dakikada öğrenilebiliyor, gördüğümüz kadarıyla.

Analiz

Türkiye’de kan grubu belirleme için hızlı test kullanan klinik sayısı sanırım biraz düşük. İmkanları müsaitse veteriner hekimler klinikte kendileri kanı analiz ederek ya da analiz edilmesi için laboratuvara kan göndererek yine kan grubunu tespit ediyorlar. Bu konuda özellikle küçük şehirlerde ya da ilçelerde yaşayan, kapsamlı kliniklere 7/24 ulaşma imkanı olmayan kişilere bir uyarıda bulunmak istiyorum. Kedinize kan nakli gerekse kan grubunu hemen öğrenmeniz mümkün olmayacak çünkü gittiğiniz klinikte bu imkan olmayacak. Dolayısıyla çıkmaza düşeceksiniz. Bunun olmaması için kedinizin böyle bir ihtiyacı yokken, kliniğe muayene ya da aşı/parazit uygulamaları için gittiğinizde bunu da aradan çıkartın ki gerekirse mağdur olmayın.

Peki, kedilerimizin kan grubunu belirlemek için ödeyeceğimiz ortalama ücret ne kadar?

İstanbul Veteriner Hekimler Odası taban fiyat listesinde böyle bir bilgiye yer verilmemiş ancak veteriner hekim arkadaşlarıma danıştığımda ”yaklaşık olarak” hemogram(tam kan sayımı) ücreti civarında bir ücret alındığını öğrendim. Bu da İstanbul için 125 tl’ye tekabül ediyor.

Hızlı test kiti olan bir kliniğe danıştığımda da ücretin 200-250 lira civarında olduğunu ilettiler.

Laba analize yollayan bir klinik ise 500 tl gibi bir rakam verdi….

Yine çok değişken fiyatlar.

Siz yine de sağlıklı bilgiye erişebilmek için kendi veteriner hekiminizden fiyat bilgisi alabilirsiniz.

Şimdi, ben neden durduk yere 125 lira verip kan grubunu öğreneyim ki, ne güzel oturuyorduk. Şu sebeple; yarın hangimizin kedisinin hasta olacağını kan transfüzyonuna ihtiyaç duyacağını bilmiyoruz. Bunun için yapabileceğimiz, eğer yapabilirsek belki yüzlerce kedinin hayatına etki edebilecek bir yardımlaşma sistemi oluşturabiliriz.

Kedilerimizin kan gruplarını öğrenip en azından yakınımızda aynı kan grubunda olan, aşıları tam, kan vermeye uygun kişilerle haberleşebiliriz. Bence hepimiz, gittiğimiz kliniğe kan grubu bilgimizi, ”eğer sağlıklı, kan vermeye uygun bir kedi ise, veteriner hekimimize danışarak” ihtiyaç halinde aranabilir diye numaramızı bırakabiliriz. Yarın belki o listeden birisi sizin kediniz için aranabilir. Sizin kedinizin hayatı bu sayede kurtulabilir ya da siz bir kedinin hayatını kurtarabilirsiniz.

Ayrıca eğer dilerseniz yazıyı okuduktan sonra kan bağışçısı olabilecek kedileriniz varsa, yaşadığınız il ilçe, kedinizin kan grubu ve telefon numaranızı ”blogsuzionline@gmail.com” adresime mail atabilirseniz ben de bir liste oluşturabilirim ve instagram hesabımda hikayelere sabitleyebilirim.

Şimdi biraz da kan transfüzyonundan ve bağışçıdan bahsetmek istiyorum. Çünkü çoğu insanın ”ay ben guzuma kıyamam, kan verdirmem” noktasında olduğunu tahmin edebiliyorum ancak unutmayın, yarın sizin guzunuz kan bekleyen guzu olabilir. Dolayısıyla bilmeden reddetmeyin, önce ne olduğunu, kedilerimizi nasıl etkilediğini öğrenelim.

Kedilerde Kan Nakli – Kedilerde Kan Transfüzyonu

Kedilerde Kan Nakline Ne Zaman İhtiyaç Duyulur?

Kedilerde kan nakline, genellikle akut, nadiren kronik anemide (kansızlık) ihtiyaç duyulur. (4)

Hangi Kan Grubu, Hangi Kan Grubundan Kan Alabilir?

A grubu kediler yalnızca A grubu kediden kan alabilir,

B grubu kediler yalnızca B grubu kedilerden kan alabilir,

Antikor içermeyen AB grubu kediler ise AB veya A grubu kedilerden kan alabilir (4)

Hangi Kediler Bağışçı Olabilir?

• 1-8 yaş arası
• 4.55 kg üstü
• Pcv en az %35 (sıkıştırılmış eritrosit hacmi, hemogram (tam kan sayımı) baktırdığınızda belirleniyor)
• Kuduz ve karma aşıları tam
• Genel sağlık durumu iyi
• Bulaşıcı hastalığı olmayan
• İlaç kullanmayan (kalp kurdu ve pire ilaçları hariç)
• Kan nakil geçmişi olmayan (alıcı olarak)
• Hamilelik geçmişi olmayan
• Kan alımı pozisyonuna rahatça erişilen
• Dişi ise kısır (erkek için bir ayırt belirtilmemiş)

kediler kan bağışçısı olabilir. (6) Bu parametrelere uygun kedilerden 60 ml kan alınabilir. Bu kediler 4-5 haftada bir kan bağışı yapabilir ancak yılda 4ten fazla yapması tercih edilmez, gerekirse daha fazla yapabilir(6)

Genellikle dışarısı ile hiç bağı olmayan ev kedileri tercih edilir, serbestçe dolaşan kediler yüksek riskli kabul edilir.

Donör (Bağışçı) Kediye Yapılması Gereken Testler

Kan nakli öncesinde donör kedinin bazı hastalıklar açısından taranması gerekmektedir.

Kan donör adayları için dünya çapında taranacak temel patojenlerin listesi;

• Kedi Lösemi Virüsü (FeLV)
• Kedi immün yetmezlik virüsü (FIV)
• Bartonella spp.
• Mycoplasma haemofelis
  Candidatus Mycoplasma haemominutum
  Candidatus Mycoplasma turicensis

olarak açıklanmıştır. (5)

Ayrıca donör kedinin genel sağlık durumu için de temel biyokimya testinin yapılıp böbrek ve karaciğer değerlerine bakılması önerilir. (4)

Kedilerde Kan Transfüzyonu Nasıl Gerçekleşir?

Bu konuya sadece kedi sahiplerini ilgilendiren, anlayabilecekleri şekilde araştırdım.

• Genellikle anestezi altında gerçekleşir.
• Yaklaşık 30 dk sürer (anestezi süreci dahil) kan alma yaklaşık 10-15 dk
• Kedinin boynunun altından kan alınır

50 ml

• Bir kediden 40-50 ml’den fazla kan alınmaz
• Kan veren kedinin bir koluna da kaybettiği değerleri dengeleyebilmek adına serum takılır.
• Kan veren kedinin sıcak tutulması ve anestezi etkisini atlattıktan sonra iyi beslenmesi önemlidir.

Kedilerde Kan Transfüzyon Reaksiyonları

Bu kısım da kan nakline ihtiyaç duyan kedi sahipleri için gerekli olabilir;

Kan transfüzyon reaksiyonu, bir kan nakline yanıt olarak ortaya çıkan tıbbi bir reaksiyondur. İki tür kan transfüzyonu reaksiyonu vardır; immunolojik reaksiyonlar (alıcının bağışıklık sistemini baskılayan) ve immunolojik olmayan reaksiyonlar.(7)

Birçok kan transfüzyon reaksiyonu, transfüzyonun başlamasından birkaç saniye sonra akut olarak ya da transfüzyonun başlamasından sonraki 48 saate kadar meydana gelir. Ancak bazen gecikebilir de.(7)

Bildirilen genel transfüzyon reaksiyonları insidansı % 5-25 arasında değişmektedir.(7)

Kedide, en yaygın belirti olarak ateş, kaşıntı, kusma, ishal, öksürük, nefes darlığı gibi gibi belirtileri olabilir.(7)

Bir transfüzyon reaksiyonunu tedavi etmek için eğer hala veriliyorsa, transfüzyon durdurulur. Daha sonra vetiriner hekiminiz reaksiyonun türüne göre kediniz için destekleyici bakım sağlar.(7)

Bunlar sadece alıcı kedi için geçerlidir, verici kedi kan almadığı için transfüzyon reaksiyonu söz konusu değil.

SON

Açıkçası yazı benim için oldukça bilgi verici oldu. En kısa sürede iki kedimin de kan gruplarını öğrenmek ve yakınımda aynı kan grubundan kedisi olan arkadaşlarımla bilgi paylaşımı yapmış olmak istiyorum. Umarım sizin için de faydalı olmuştur.

Ayrıca merak ettim içinizde daha önce kedisi alıcı veya verici olarak kan transfüzyonu sürecinde bulunan oldu mu? Tecrübelerinizi yorumlar kısmında bizimle de paylaşırsanız çok sevinirim.

Şimdilik görüşmek üzere,

Kediyle kalın!

KAYNAKÇA

(1) A Newly Recognized Blood Group in Domestic Shorthair Cats: The Mik Red Cell Antigen

(2)Auer L, Bell K. Kedilerin AB kan grubu sistemi. Animasyon Kan Grupları Biochem Genet. 1981; 12 : 287–297. [ PubMed ] [ Google Scholar ]

(3) Feline Blood Types and Neonatal Isoerythrolysis, Susan Little DVM, Diplomate ABVP (Feline)

(4)Feline Blood Typing and Transfusion–A Practical Approach,VSAWCP,2006,Barbara Kohn vd.

(5)Blood transfusion in cats, http://www.abcdcatsvets.org/

(6)Canine and Feline Transfusion Medicine, RVT Kristina Hansen, 2019

(7)Blood Transfusion Reactions in Cats, DVM Catherine Barnette, vcahospitals.com/