Merhaba sevgili hayvan severler, sizlere iran kedisi özellikleri konusundan bahsetmek istiyorum, ancak üzgünüm ki bu özellikler; suratları çok sevimlidir, tüyleri yumuşacıktır, çok sakindirler şeklinde olmayacak çünkü ”güzelliklerini” borçlu oldukları surat şekilleri, onlara acı veriyor ve bu hiç sevimli değil. Ben size bu özelliklerden bahsedeceğim.
Günümüz İran Kedisi
İlk İran Kedileri – Geleneksel İran Kedisi
Konuya geçmeden önce, kafalarda bir karışıklık var, onu gidermem lazım. ”Rabbim bu kediyi de böyle yaratmış, biz ne yapalım?” düşüncesine sahip insanlar var. İran kedilerinin, tarihlerinin başından beri bu surat yapısına sahip olduklarını zannediyorlar, ancak durum bu şekilde değil. Bakalım ilk İran kedileri nasılmış;
İlk İran Kedileri
Uzun tüylü kedilerin ilk ne zaman görüldüğü tam olarak bilinemiyor çünkü evcil kedilerin atası olan Afrika kedilerinde uzun tüy görülmüyor.
Belgelenen ilk İran kedisi 1620 yılında Horasan/İran’dan İtalya’ya Pietro Della Valle tarafından ‘ithal’ edilmiş. Aynı zamanda, Ankara kedisi (angora) de Nicholas Claude Fabri de Peiresc tarafından Osmanlı’dan Fransaya ‘ithal’ edilmiş. Kısa sürede de İngiltere’ye kadar ulaşmışlar. Genellikle, bu ikili birbirleriyle çiftleştirilmiş.
İlk İran Kedileri
İlk İran kedisi, İran kaynaklı olsa da yakın zamanda yapılan genetik araştırmalara göre, şu anki İran kedileri geleneksel genetik yapıya sahip değiller. Modern İran kedilerinin genetik yapısı, Avrupa’dakilere dayanıyor.
Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, İtalya ve dünyanın diğer bölgelerindeki üreticiler, standartları farklı şekilde yorumlamaya başladıkça, genetik mutasyonlar sonucunda zamanla düz burunlu (peke-faced) veya “ultra” türevlerini geliştirdiler.
Kedi Güzellik Yarışmaları
19.yy İngiltere Güzellik Yarışması – Birinci İran Kedisi
Yukarıdaki fotoğrafta, 19 yy. kedi yarışmansın birincisi İran kedisi var. Günümüz İran kedilerine pek benzemiyor değil mi? Çok daha atletik ve canlı duruyor. Ayrıca, burnu var 🙂
Şimdi de günümüzdeki ödüllü İran kedilerine bakalım; CFA ( Cat Fanciers’ Association- Kedigiller Birliği) tarafından belirlenen ”ideal” İran kedisi standartlarını buradan okuyabilirsiniz ancak İngilizce. Bu standartları kısaca özetlemek gerekirse; 100 puan üzerinden değerlendiriliyorlar; 30 puan kafadan (şekil,gözler,burun vs.) 20 puan vücuttan, 20 puan renkten gibi.. Ne aradıklarını rahatça anlamak için, buraya 2016-2017 döneminin birincisinin fotoğrafını ekliyorum, kendisi çift renkli İran kedileri içerisinde birinci seçildi.
2016-2017 Bicolor Birincisi
Evet, birinci kedimiz bu. Burnunu görüyor musunuz? Ben göremiyorum da…
2016-2017 Silver/Golden ikincisi
Gümüş/altın renkliler içerisinde de bu İran kedisi döneminin ikincisi olmuş. Burnunu görebiliyor musunuz? Ben yine göremiyorum da… Sanki yukarıdaki fotoğraflarda geleneksel iran kedilerinin burunları vardı değil mi? Zamanla mutasyona uğramışlar gibi, ne dersiniz?
İran Kedilerinin Dünden Bugüne Çene Yapıları
Aşağıda İran kedilerinin burun, çene yapısının yıllar boyunca nasıl mutasyona uğradığını gösteren bir fotoğraf var, lütfen inceleyin.
İran kedisinin, çenesinin başlangıçta nasıl olduğunu, yıllar içerisinde üreticiler tarafından ne hale getirildiğini gördünüz değil mi? İşte bu bizim yüzümüzden oldu! Biz, düz suratlı kediler istediğimiz için oldu. O suratlar, bize sevimli geldiği için, onlardan satın almak istedik ve üreticiler de daha düz suratlı kediler üretti. Eğer bizler, düz suratlı kedileri satın almak istemeseydik, böyle bir pazar oluşturmasaydık, üreticiler de bunu yapmayacaktı. Bizim görsel zevklerimiz yüzünden, çeneleri mutasyona uğradı. Bizim görsel zevklerimizin bedeli olarak, onlar ne ödüyor bir de onu görelim;
Bedel medel yok <3
”Ne bedeli yea? Bedel falan yok. Bak kedimin güzelliğine?! Ben ona çok iyi bakıyorum tamam mı?” ”Bi dk” ”Bi dk ya” ”Bu oyuncakmış :S ” ”Anneeaa kedi nerde?? Foto çekincem getir” ”İnstaya koycam kediyi getir”
Bok yok, bedel!
İran Kedisi Sağlık Problemleri
-
Nefes Alamama, Hırıltılı Nefes Alma
Başlığı tam okuyabildiniz mi? Nefes alamama… Nefes almakta güçlük çekme… Bunu tahayyül edebiliyor musunuz? İran kedilerinin basık burunları yüzünden, burun kanalları kısa ve dolayısıyla güçlükle nefes alıyorlar ya da hırıltılı bir şekilde nefes alabiliyorlar.
Aman biz ne yapalım şimdi değil mi?
-
Diş Hastalıkları
Basık suratlı iran kedileri, normal yüzlü kedilerle aynı büyüklükte ve eşit sayıda dişe sahiptir, ancak kısaltılmış bir çene ile! Dolayısıyla dişler, yanlış ve çarpık yerleşmek zorunda kalabiliyorlar. Çarpıklık tedavi edilmezse, periodontal hastalığa neden olan plak bakterilerinin birikimine, ağrılı ağız enfeksiyonlarına hatta canlı vücut organlarının enfeksiyonuna ve diş kaybına neden olabiliyor.
Bazı durumlarda yanlış konumlanmış dişler, dişe veya dudağa denk gelip oraya batıyor ya da ”anormal” dişe diş teması, diş aşınmasına sebep olabiliyor. Diş travması, anormal veya ağrılı çiğneme ve ağız tıkanmasına sebep oluyor, dolayısıyla rahatlıkla beslenemiyorlar.
-
Çene Problemleri
Bazen, alt çene asimetrik bir şekilde büyüyor ve ağız kapanmıyor. Dişler yine damağa veya dudağa batabiliyor, kediler ağızları kapanmadığı için herhangi bir şeyi çiğneyemiyorlar, yani yine beslenemiyorlar…
-
Entropion (Göz kapağının içe doğru kıvrılması)
Entropion, göz kapağının kenarının içe doğru kıvrılmasıdır. Sonuç olarak, kirpikler korneaya sürtünerek tahrişe ve hasara neden olur. Göz kapağı aynı zamanda göz yorgunluğunu gidermek ve korneayı korumak için gözyaşı kanallarını kapatabilir ve tıkayabilir. Entropion, üst veya alt göz kapaklarında, bir veya her iki gözde oluşabilir.
-
Gözyaşı Kanallarının Tıkanması
Göz yaşı kanalları tıkanabiliyor ve İran kedilerinin sürekli gözleri akıyor. Akan gözyaşlarını silmeniz kozmetik bir uygulama. Göz çevresini temiz tutmanız açısından doğru ancak, siz tıkanan gözyaşı kanalını açamıyorsunuz sadece akanı silebiliyorsunuz. Veterinerler, operasyonla gözyaşı kanallarındaki tıkanıklığı açabilir ancak ağır anestezi gereklidir ve başarı oranı düşüktür. Sizler gözleriyle ilgilenmezseniz çok daha kötü hale geliyor çünkü kendi kendilere temizlenemiyorlar!
-
Kalp Hastalıkları
İran kedilerinde kalp sıklıkla HCM kalp hastalığı da görülmekte, kalp çeperlerinin aşırı büyümesi sonucu oluşur. Bu hastalık kalbe kan pompalayan kasların mutasyonu yüzünden meydana gelir. Bazen, aniden kan pıhtıları oluşur felce neden olur. HCM “yaşlılık” hastalığı olarak bilinmesine rağmen, genç kedilerde kalıtsal bir şekil oluşabilir, ancak çoğunlukla sadece 6 ay ila 3 yaş arasında görülmez.
-
Polikistik Böbrek Hastalığı
Bu hastalık da yine kalıtsal olarak geçmekte. Doğuştan böbrekler de çok sayıda kist oluyor ve kedi büyüdükçe kistler de büyüyor. Böbrek fonksiyonları giderek düşüyor ve ilerleyen zamanlarda böbrek yetmezliği ortaya çıkıyor.
-
İdiopatik Yüz Dermatiti
Bu hastalığının da iran kedilerinde genetik olarak geçtiği düşünülmekte ancak tam olarak nedeni bilinmiyor. Kanada’daki Bytown Cat Hastanesi’nin sahibi ve Winn Feline Vakfı başkanı Susan Little, İdiopatik yüz dermatiti , “Hızla ilerleyebilen ve şiddetli hale gelen, çok hoş olmayan yüz lezyonlarına neden oluyor” diyor. “Rahatsız edici, sizi öldürmeyecek, ancak sizi mutsuz edecek, kategorisine giren hastalık türü “diyor.
Kedi Sahipleri Ne Diyor?
Bir sürü genetik hastalık! Hepsi de bizlerin safkan iran kedisi merakımız yüzünden. İnsanlara bunları anlatmaya çalışıyoruz.
Diyoruz ki; Nefes alamıyorlar.
- ”Alıyor, benimki nefes alıyor arada hırlıyo ama olabilir” diyor. ”Hem hepsinin alamadığı ne malum?” diyor.
Bakış açısının darlığını görüyor musunuz?
Canım kedim, nefes de alıyor! Biraz hırlıyor ama olsun, fotoğraflarda hırlama görünmüyor zaten <3
Diyoruz ki; Çene yapıları yüzünden rahatlıkla beslenemiyorlar.
- ”Ne yapalım çenesi bozuk diye ölsünler mi?” diyor.
”Ne çenesi ya, biz çenesi bozuk olanlardan almıcaz ki”
”Böbrek yetmezliği yaşıyorlar” diyoruz.
- Hastalık bu, Allah’tan diyor.
”Canım kedimin bugün böbrekleri iflas etti. Olsun, ben yine de onu çok seviyorum.”
Herkese tek tek laf anlatamıyoruz. Konuyla ilgili yazılar, veteriner görüşleri link atıyoruz. Okuyun, diyoruz. Bilmiyorsunuz, öğrenin diyoruz;
- Biliyorum ben zaten diyor.
”Kim kardaşyan kıyafetiyle aynı renk kedi taşırken kimse karışmıyor ama :(( Güzel kedi takmak bizim de hakkımız.” ”Pardon beslemek ya, beslemek dicektim”
Sonra diğer ”hayvan severler” de tepki vermeye başlıyor;
”Onlar kedi değil mi?”
”Siz kavga etmek istiyorsunuz, amacınız başka.”
”Bende bir tekir kedi var bir de iran kedisi var. Hayvan sevgisini sizden öğrenecek değilim.”
”Çeşit isteyebilir insanlar.”
”Herkes istediğine bakar.”
”Yazık, pethop’ta çok yalnız duruyordu aldık, size ne.”
”Biz üreticilik yapmıyoruz. Üremek onların da hakkı, bir kerecik anne olsunlar.”
(ama sadece İran ile İran çiftleştirirler, başka ırktan bir kediyle çiftleştirse ”bir kerecik anne’‘ olmuş sayılmaz çünkü)
”Bir kerecikten 6 yavru olsa, tanesi 2 binden 12.000 TL ” (VOAV) ”ANNELİK HAKTIR! SÖKE SÖKE ALIRIZ. 12000’i ALIRIZ!!!”
”Ben almasam başkası alacaktı zaten.”
”Ben değil ama çocuğum istiyor, sadece iran kedisi seviyor. O yüzden İran kedisi arıyoruz 🙁 ”
”Sadece İran Kedisi isterim. Ailem mal. Bana laf anlatamaz. Büyüyünce ben de mal olcam.”
”Herkes istediği cinsi besler hem, siz karışamazsınız.”
”Siz cins kediler ölsün mü diyorsunuz?”
Diyorlar…
O an diyorum ki ”Allah’ım too much cahillik in here”
Bile isteye, gerçeklere sırt çeviriyorsunuz! Onlar, sizin şekilci istekleriniz yüzünden acı çekiyorlar. Bundan kaçamazsınız.
Ben satın almadım, sahiplendim diyerek de kaçamazsınız çünkü sahiplendirilenler de aynı genetik hastalıkları taşıyor… Siz sahiplenirim demeseydiniz, belki de arkadaşınız çiftleştirmeyecekti kedisini. Çiftleştirecek olsa bile, biz hayvan severlerin ”yapma” deme yükümlülüğü var. Vicdani bir yükümlülük bu. Bu yüzden, vicdanınız rahat olmasın.
Ne Yapmalıyız?
Satın almayın! Keyfinize göre, gözünüzün gönlünüzün çektiğine göre cins kedi satın almayın! Her ay google’da yaklaşık 1000 kez satılık iran kedisi ilanı aranıyor. Her ay 1000 kişi daha genetik hastalıklarını umursamadan, bu kedilerden sahiplenmek istiyor. Kedilerin çektiği acı umurlarında değil. Sadece güzel görünen bir kedileri olsun istiyorlar. O ”güzel” görüntü yüzünden kediler, kendi kendilerine yaşayamaz hale geliyorlar. İnsan bakımına muhtaç kalıyorlar. Başlarda ”Satılık İran Kedisi’‘, ‘‘İran Kedisi Sahiplendirme”, ”Ücretsiz İran Kedisi” (yazar burada beleş demek istiyor.) arayanlar sonra da ”kedim götünü temizleyemiyor ne yapmalıyım?” diye aranıyor. O da evi pisleniyor, kedi kötü görünüyor diye, yanlış anlamayın. Ya, bu hayvan niye kendi kendine temizlenemiyor diye düşünmek yok. Neyse ben daha fazla konuşmayayım, sizi kızdırmayayım. Son bir cümle ama söylemezsem ölürüm;
”Herkeş istediği kediyi besler taam mı? Kimse karışamaz” dediğinizde kulağa aynı böyle geliyorsunuz;
Haklısınız, herkesin hayatına kimse karışamaz ama sırtınızdaki vicdani yükü de kimse kaldıramaz.
Kediyle kalın <3
Aynı zamanda vicdanla, merhametle kalın.
Anonim
15 Kasım 2018Ne yani kedileri ölümüne mi bırakalım ne saçma bir yazı olmuş zaten bir çok iran kedisi var hepsi kendi kendine yok mu olsun saçma olmuş bu yazın çok sinir ettin sanki onların yaşamaya sevilmeye bakılmaya hakkı yok gibi onları biz yaratmadık o şekilde var olan bişeye bakıyoruz emin ol çok da mutlu oluyorlar
suzionline
15 Kasım 2018Öyle ölüme bırakmak olur mu, bütün iran kedileri en güzel bakımı ve sevgiyi hak ediyorlar çünkü onların şu anki fiziksel sorunlarının sebebi biziz. Yazıda zaten anatomik değişimlerini ve ilk iran kedilerinin fotoğraflarını paylamıştım, en başından beri böyle olmadıkları ortada. Ben sadece iran kedisi & iran kedisi üretimine karşıyım çünkü genetik olarak yatkın oldukları hastalıklar yine ortada. Bile bile hasta kediler üretmeyelim, onları sağlık sorunlarına mahkum bırakmayalım.
suzionline
15 Kasım 2018Ha bir de iran kedisi sahiplenmek isteyip yine üretimine destek olmayalım.
Anonim
14 Aralık 2018yazdıklarına tamamen katılıyorum biz insanoğlu kadar şeref yoksunu başka mahluk yok . sadece kediler içinde değil bütün hayvanlar bizim elimizden çekiyor , sirkteki hayvanlar büyük işkencelere maruz kalarak eğitiliyorlar. biz daha güzel gözükelim diye kozmetik ilaç sektöründe ki hayvanların yaşadıklarını düşenemiyorum bile. ben hayatımda asla faytona binmem benim kazandığım para o insanların rızkı olamaz dediğimde insanlar garipsiyorlar herkes biniyor ne var ki diyorlar. insanlar bilinçlense hayvanlara saygı duysa dünya daha güzel olurdu. sonuçta arz talep meselesi biz talep etmesek bu minnaklar bu hale gelip bu kadar acı içinde yaşamaya mahkum edilmezlerdi. çenem düştü ama tutamadım bende kendimi 🙂 kedilerle kalın <3
suzionline
14 Aralık 2018Yorumunuz ve desteğiniz için çok teşekkür ederim. Bir çok okuyucumun bana katılmadığı hatta eleştirdiği bir yazım bu ancak durum böyle. Kendimizle yüzleşmemiz gerekiyor..
Medine
30 Nisan 2019İyide yapılmaması gerekeni yazdın aldık yada sahiplendik şimdi ne yapmalıyız bu hastalıklarla nasıl çözüm bulacağız
suzionline
2 Mayıs 2019Merhaba, sanırım instagramdan sizinle konuşmuştuk. Özel bakımları için de ayrıca bir yazı planlayabilirim. Önceliğimiz üretmemek, talep etmemek olmalı ancak halihazırda bu cins bir kedimiz varsa da özel olarak bakılmalı.
hediye
17 Aralık 2019Paylaştığınız fotoğraflara aşırı üzüldüm tamam üretim konusunda haklı olabilirsiniz ama sonuçta varlar ve diyorsunuz ki gözleri temizlenmezse böyle yaralar çıkar yüzü dağılır ben burdan şunu anlıyorum tekir kediler kendilerine çok iyi bakarlar ama iran kedileri bakamaz desteğe ihtiyaçları var ve eğer kedi sahiplenilecekse bakıma ihtiyaçları olduğu için kesinlikle iran kedisi sahiplenilmeli ama üretilmemeli bunu anlıyorum
suzionline
18 Aralık 2019İran kedisi yıllar boyunca insan eliyle genetiği bozulmuş bir hayvan. Üretilmemeli, bu hastalıklara mahkum edilmemeli. Halihazırda iran kedisi olan insanlar da o kediye ırkına özel bakımını sağlayabilmeli.
hediye
17 Aralık 2019tüm hayvanlar iyi bakılmadığında hasta olabilir yaralar çıkabilir tüm cins kediler için fikriniz aynı tekir beslediğiniz için mi ama müjganıda aldınız o da cins yokmu kalıtsal hastalığı neden aldınız ücretsiz bile olsa ya da suzi niye astım cins olduğu için mi çok ama çok ağır üzücü bir yazı siz hayvansever olarak hayvansevmeyen birinin sözlerinden nasıl rahatsız olacaksanız parasız iran kedisi almış kısırlaştıracak biri olarak şu resimlere yazıya o kadar kırıldım üzüldüm ki anlatamam
suzionline
18 Aralık 2019Hediye Hanım, cins ya da değil size ihtiyacı olan bir hayvanı sahiplenmenizden daha güzel ne var? Müjgan gibi terk edilmiş bir iran kedisini sahiplenmiş olabilirsiniz. Benim bu konuda bir eleştirim yok zaten, olamaz da. Kedinizi kısırlaştırıp, ırkına özel bakımını sağlıyorsanız elinize yüreğinize sağlık.
Merve
16 Nisan 2021Ücretsiz sahiplendiyseniz de içiniz rahat etmesin kısmına bi an kırıldım ben de iran kedimi ücretsiz sahiplendim fakat doğduktan sonra haberim olarak, çiftleştirilmedi ve kısırlaştırıldı. Terk edilmiş bir kedi değildi evet ama bunun için üzgün hissetmeli miyim? Doğmuş bir kediydi ve annesinin karnına geri sokamazdım maalesef. Terk edilmemiş zaten diyerek de kimse sahiplenmese o da terk edilmiş bir kedi olacaktı belki de. Hele ki kedileri geçici hevesle alan çok insan var ki bu şekilde terk ediliyorlar, onu isteyen başkaları da vardı ama ben sahiplendiğim için mutluyum çünkü muhtemelen çoğu onunla yeterince ilgilenmeyecekti bile. Ben onu olumsuz şeyler yaşamaktan kurtardığımı düşünüyorum. Yaşamayacaktıysa da benim gibi onu seven biri sahiplenmiş olurdu ve bunun da şuankinden farkı yok. Bence kediye sahip çıkanlar değil kedisini sürekli nasıl olsa biri sahipleniyor diye çiftleştirenler üzülmeli. Çünkü illa geçici heves de olsa sahiplenenler her zaman ama her zaman çıkıyor. Sahiplenmeyi bırakacak tek kişiler gerçek hayvan severler gerisi bırakmadığı sürece bir anlamı olmuyor üstüne hayvanlar travma yaşıyor onların elinde sonra yine bizler sahipleniyoruz zaten ama hevesle sahiplenenler çoktan üretime destek vermiş oluyor bile. Kısırlaştırılmaları şart olmalı satışı yasaklanmalı.
Şerife
18 Mayıs 2024Merhaba, yazınızı okudum. 3 tane iran kedisi besliyorum evimde. onların acı çektiğini yazmışsınız gerçekten çok üzüldüm. evet gözleri akıyor. ve ben her gün gözyaşı temizliği yapıyorum. bunun için üretilmiş olan özel solisyonlarla. Dişleri ile ilgili de diş eti problemi çok yaşıyorum bu yüzden haftada 1 dişlerini fırçalıyor; her gün de plaklara karşı bir ağız spreyi ya da jeli kullanıyorum. Temizlenmeleriyle ilgili bir sorun yaşamadım. Günde ortalama 15-18 saat uyuyorlar sanıyorum. Haklısınız horluyorlar da ama ben yazınızı okuyuncaya kadar huzurlu ve mutlu olduklarını düşünüyordum. Acı çektiklerini hiç düşünmemiştim.