Kediler Ne Zaman Kısırlaştırılmalı? Kedi Kısırlaştırma Yaşı

Selam! Uzun zamandır dört gözle hayata geçmesini beklediğim, kedi sağlığı sekmesini açıyorum! Bu sekmedeki yazılar sadece veteriner hekimler eşliğinde yazılmış, genellikle röportaj şeklinde yazılar olacak. İlk yazının konusu da; kediler ne zaman kısırlaştırılmalı sorusu, ideal kedi kısırlaştırma yaşı!

”Kediler ne zaman kısırlaştırılmalı?” diye veteriner hekimlerimize sorduğumuzda ne yazık ki birçok farklı cevapla karşılaşıyoruz. Bu sebeple kısırlaştırma tarihini belirlemekte güçlük çekiyoruz. Instagram’dan size sorduğumda da zaten onlarca farklı fikir belirtildi.

İdeal kedi kısırlaştırma yaşı konusu, Suzan’ı kısırlaştırmadan önce aklıma takılmadı çünkü Suzan’ı yetişkinken sahiplenmiştik, hemen kısırlaştırdık. Müjgan’ı kısırlaştırmadan önce ise kafamı kurcalamaya başladı çünkü henüz yavruydu. ”Dişi kediler ne zaman kısırlaştırılmalıdır?” sorusunu bol bol her yere sordum 🙂 Bazı konularda bilimsel çalışma sonuçlarını bulup okuyabildim ancak hala aklımda bazı sorular kaldı. Ben de Müjgan’ın kısırlaştırma operasyonunu gerçekleştiren (Müjgan’ın kısırlaştırma sürecini okumak için buraya), VetArt Veteriner Kliniğinin Kurucusu Veteriner Hekim Koray Musluer‘den bu konuda destek istedim. Kedi kısırlaştırma yaşı konusunda aklımıza takılan her şeyi sordum, o da kırmayıp bütün soruları ayrıntılarıyla cevapladı. Sadece dişi kediler için değil erkek kediler ne zaman kısırlaştırılmalı konusuna da girdik.

Umarım bu röportajı okuduktan sonra herkes gönül rahatlığıyla, doğru zamanda kedisini kısırlaştırma için randevu alabilir. Hazırsanız, let’s go!

1- İdeal erkek kedi kısırlaştırma yaşı nedir?

En erken zamanda , 5,5-6 aylık dönemde yapılmasını öneririz.

2- İdeal dişi kedi kısırlaştırma yaşı nedir?

Pediatrik kısırlaştırma 8-14 hafta olarak önerilir, diğer bir tez ise yine 5-6. Aylarında yapılan kısırlaştırmadır. Pediatrik dönem kısırlaştırma insanların aklında tereddüt bıraktığı için genellikle 5-6. ayları öneriyoruz.

3- 4-6 Ay arası kısırlaştırmanın dişi kedi sağlığı açısından avantaj ve dezavantajları nedir?

Dezavantaj olarak birçok teori var olduğu belirtilse de bu tezler zamanla çürütülmüştür. Avantaj olarak ise;

• En önemli konu olan meme tümörü oluşumunun ilk kızgınlık öncesi yapılan operasyon ile minimale düşürülmesidir,
• Anestezi girişinin rahat olması,
• Operasyonun daha kolay olması,
• Anesteziden kolay uyanması,
• Yara bölgesinin daha hızlı iyileşmesi,
• Operasyon süresinin kısalması,
• Düşük miktar anestezik kullanılması,

gibi avantajları sayabiliriz.

4- 4-6 Ay arası kısırlaştırmanın erkek kedi sağlığı açısından avantaj ve dezavantajları nedir?

Dezavantaj olarak belirtilen, idrar yolları problemleri yine yapılan çalışmalar sonucunda kısırlaşan erkekler ile karşılaştırıldığında herhangi bir problem gözlenmemiştir. Avantajları ise yukarıda örneklendirdiğim, dişi kedide olduğu gibi operasyonda oluşturduğu kolaylıklardır.

5- Geç kısırlaştırmanın (1 yaş sonrası) erkek kedi sağlığı açısından avantaj ve dezavantajları nedir?

Geç kısırlaştırılan erkeklerde testesteronun etkisi ile alan belirleme için yaptıkları idrar (spreyleme) ile ev içinde ağır kokular oluşturmaktadır. Ayrıca hem erkek hem de dişi kısırlaştırmalarının avantajlarından birisi de operasyon sonrası davranış bozukluklarının %50-60 oranında azalmasıdır.

6- Geç kısırlaştırmanın (1 yaş sonrası) dişi kedi sağlığı açısından avantaj ve dezavantajları nedir?

Dişi kedilerin her kızgınlık dönemini çiftleşmeden geçirmesi; ileriki dönemlerde meme tümörü ya da genital bölgede patolojik sonuçlar oluşturabilir.  Özellikle yaşın ilerlemesi ile anestezi riskleri ve operasyon sonrası komplikasyonların ortaya çıkması oranı artmaktadır.

7- Hangi durumlarda 4-6 ay arası kısırlaştırma önerilmez?

Genel durum bozukluğu, kan tahlilleri veya görüntüleme ile problemi olan hastalar, kaşektik hastalar operasyon için uygun değildir.

8-

Mississippi Eyalet Üniversitesi’nden DVM  Philip A. Bushby’nin 2018 yılında hazırladığı ‘’Erkek ve Dişi Kedi İçin En Uygun Kısırlaştırma Yaşı, Kısırlaştırma Literatürün Kritik Analizi’’ makalesine göre (Bushby, The Optimal Age For Spay/Neuter : A Critical Analysis Of Spray/ Neuter Literature, s.4)

‘’Erkek kediler cinsel olgunluktan önce kısırlaştırılırsa penisi küçülür ve idrar yolu tıkanıklığına yatkın olurlar teorisinin yanlış olduğu kanıtlanmıştır. 1996 yılında, Dr. Margaret Root Kustritz ve Shirley ve Gary Johnston’ın yaptığı çalışmada, 7 haftalıkken kısırlaştırılan ve 7 aylıkken kısırlaştırılan ya da kısırlaştırılmamış kedilerin üretral çaplarını incelediklerinde hiçbir farklılık tespit edilememiştir. Yapılan kısa süreli veya uzun süreli 15 çalışmanın hepsi, kısırlaştırılmış erkek kedilerde idrar tıkanıklığı insidansında artış olmadığını göstermiştir.

800 kedi üzerinde yapılan prospektif bir çalışmada, 8 ila 12 hafta arasında kısırlaştırılmış olanlarla, 6 ila 9 ay arasında kısırlaştırılmış olanlar kıyaslanmıştır. Kısırlaştırma sırasındaki yaşın potansiyel olarak istenmeyen davranışların sayısı veya oluşumu üzerinde herhangi bir etkisi olduğuna dair bir kanıt bulamamıştır.’’

Ancak Türkiye’de bazı, hatta birçok veteriner hekim erkek kedilerde cinsel olgunluk öncesi hatta 1 yaş öncesi kısırlaştırmanın idrar yolu tıkanıklığını ve böbrek hastalıklarını tetiklediğini söylüyor. Bu sebeple de geç kısırlaştırma öneriyorlar. Bunu ispatlar bir klinik çalışma olmadığına göre (var mı?) bu teorinin temeli nedir? Sizin klinik tecrübeniz/gözleminiz bu yönde midir, nasıldır?

Bildiğim kadarı ile böyle bir çalışma yok, ancak zaten böyle bir çalışma yapıldı ise bu baz alınır. Böyle bir teorinin sebebi yine hasta sahipleri olabilir. Yani bilimsel çalışmalar hakkında bilgilenmemiş olan kişilerin erken dönem kısırlaştırma önerisine; 1 yaşından önce olmasın, bir kere annelik yaşasın, daha önceki kedisinde idrar yollarında problem yaşamış olanların vicdani olarak yanaşmaması nedeni ile ortaya çıktığını düşünüyorum.

Kliniğin ilk zamanlarında gördüğümüz; çoğu hasta sahibi yukarıda bahsettiğim sebepler ile kısırlaştırma yaptırmamıştır. Ancak hasta sahiplerimizin araştıran yapıları olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle son senelerde onlarla bu konuda iletişimimiz açısından hemfikir durumunda olduklarını görebiliyorum.

5 aylık bir kedi

9-

Günümüzde, veteriner hekimler tarafından, ideal dişi ve erkek kedi kısırlaştırma yaşının keyfi ve tutarsız şekilde önerilmesi dolayısıyla akademisyenlerden, barınak hekimlerinden, klinik hekimlerinden, farklı alanlarda çalışan uzman hekimlerden oluşan ‘’The Veterinary Task Force on Feline Sterilization’’ 2016 yılında bir toplantı yapmış ve bu konuyu incelemişler. Mevcut bilimsel literatürü incelediklerinde ilk kızgınlık öncesi kısırlaşan dişi ve erkek kedilerde;

(The Veterinary Task Force on Feline Sterilization, Recommendations for Age of Spay and Neuter Surgery, s.1)

• Meme kanseri riskinde azalma

• Pyometra ve distosi gibi risklerin elemine edilmesi

• 4 aylıkken ortaya çıkabilecek istenmeyen gebeliklerden kaçınma

• Kediden vazgeçme ile bağlantılı davranışsal problemlerde potansiyel azalma

Olduğu belgelenmiştir.

Mevcut kanıtlar 6 –12 haftalık arası ya da 16 hafta civarı kedilerin kısırlaştırmasında herhangi bir komplikasyon ya da uzun dönemli sağlık sorunu göstermemektedir.

Bilinen yararları ve kanıtlanmış bir zararı olmadığı göz önüne alındığında kediler 5 aylıkken kısırlaştırılmak için çağrılmalıdır.

Sonucuna varmışlar ve bu kararları 2017 yılında AVMA tarafından onaylanmış ve birçok vakıf ve dernek ‘’Feline Fix by Five’’ (Beş Ayıkken Kısırlaştır) kampanyasına destek vermiştir/vermektedir.

Ancak Türkiye’deki birçok veteriner hekim, ‘’kedilerin gelişmesi/büyümesi için o hormonlara da ihtiyacı var’’ diyerek daha geç kısırlaştırma yaşlarını önermektedir. Bu konuda bilimsel bir veri var mıdır? Sizin klinik tecrübeleriniz bu konuda nasıldır? Erken yaşta kısırlaştırılan kedilerde ‘’Hormon eksikliğinden bir gerilik ya da sağlıksızlık’’ gözlemliyor musunuz?

Evet her geçen gün yeni bir bilimsel veri mevcut. Kısırlaştırma ile bu hormonları etkiliyorsunuz ve bu sayede çiftleşme-doğum olmuyor. Ancak kısırlaştırma ile büyüme hormonlarına etkiniz olmuyor. ( Department of Physiology and Pharmacology, College of Veterinary Medicine, University of Georgia, Athens 30602, USA.) (Hoenig M¹, Ferguson DC.)

Çok uzun zaman önce okuduğumda ilk tepkiler hayvanların gelişimi gerileyecek olduğu için bu konu açılmıştı. Daha sonra diğer kısımlarda düşünülerek ya da cevap verilmek için araştırıldı. Halen daha yeni şeyler öğreniyoruz. Klinikte bu konuda herhangi bir sıkıntı ile karşılaşmadık.

10-

Meme kanseri ve kısırlaştırma ilişkisi üzerine hazırlanan bir makalede;

(Beth Overley, Frances S. Shofer, Michael H. Goldschmidt, Dave Sherer, and Karin U. Sorenmo, Association between Ovarihysterectomy and Feline Mammary Carcinoma, s.1)

‘’ Kısırlaştırılmamış kediler, meme kanseri popülasyonunda belirgin şekilde fazla temsil edilmiştir. 6 aylıktan önce kısırlaştırılan kediler, kısırlaştırılmamış kedilere kıyasla, meme kanseri gelişme riskinde% 91’lik bir azalmaya sahiptir. 1 yıldan önce kısırlaştırılanlar ise riskte % 86 oranında azalmaya sahiptir. Sonuçlar, 1 yaşından önce kısırlaştırılan kedilerin, kedi meme karsinomu gelişme riskini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir.’’

Denilmektedir.

kedilerde meme tümörü örneği

 Buna rağmen bazı veteriner hekimler tarafından dişi kedilerde ideal kısırlaştırmanın bir kızgınlık sonrası olduğunu söylenmektedir. Ancak yukarıdaki bilimsel verilere göre bu şekilde meme kanseri riski artmaktadır. Kedilerde meme kanseri riski alınabilir risk midir? Bu hastalık çok nadir midir? Tedavisi kolay ve kısa süreli midir? Bu riski alarak kısırlaştırmayı 1 kızgınlık sonrasına ertelemek makul müdür?

Maalesef böyle bir risk almak demek sadece cahillik ve sonrasında pişmanlık olacaktır. Köpekler için okuduğum bir makalede rakamları pek hatırlayamasam da; ilk kızgınlıktan önce böyle bir risk var ve %5 civarlarında geziyor. Ancak her kızgınlık ile bu artarak %35 e kadar çıktığı yazıyordu. Yani 3 te 1 ihtimal varken böyle bir risk alınmaz. Bu tarz bir neoplazi nadir değil ve tedavisi hiç kolay değil. Hatta çevre ve diğer dokulara metastaz yaptığı düşünülürse çok zor bir durumdur.

11- Sizce, sağlıklı bir kedi baz alındığında ‘’ideal dişi/erkek kedi kısırlaştırma yaşı’’ hekimden hekime görüş farklı arz edebilecek bir konu mu? Bilimsel veriler incelendiğinde bir görüş birliği olması gerekmiyor mu? Amerika’da bu konuda bir görüş birliğine varıldığını görebiliyoruz. Sizce Türkiye’de ideal kedi kısırlaştırma yaşı konusundaki fikir ayrılıklarının sebebi nedir?

Evet. Sadece bu konu değil bunu haricinde ciddiyeti daha hafif olan çoğu konuda da fikir birliği içerisinde olmamız gerekiyor. Ancak veteriner hekimlik ülkemizde gelişen bir meslek kolu. Hatta öyle hızlı ilerliyor ki birçok veteriner hekimimiz birçok ülkede kongreye katılıyor ve güncel bilgileri anında takip edebiliyorlar. Son 10 yılda Türkiye’de yapılan uluslararası seminer ve kongrelerin sayesinde hatalı ya da farklı düşüncelerin bu toplantılarla beraber ortadan kalktığını düşünüyorum. Bildiğim kadarıyla Amerika’da ciddi yaptırımlar var; mesela hastanede çalışan bir hekimin senede 2 defa kongrelere katılması ve CE kredisini tamamlaması gerekiyor. Bu sayede o eyalette çalışma izni devam ediyor. Böyle bir sistem elbette ortak bir düşünceye sebep olur. İnanıyorum ki bizlerde bu konuda yakın zaman içerisinde tam bir görüş birliği içerisinde olacağız.

Umarım, aklınızdaki soruların cevaplarını bulabilmişsinizdir. Ben, bu bilgiler doğrultusunda hiç şüphesiz kedim Müjgan’ı 6 aylıkken kısırlaştırdım.

Sorularımıza vakit ayırdığı için Veteriner Hekim Koray Musluer‘e tekrar teşekkür ederim!

Şimdilik kediyle kalın,

Doğru zamanda kısırlaşan kedi ile!